geweld of rechtvaardigheid?
De foto uit Lützerath ging de wereld over. Een rij zwaarbewapende agenten staat voor een enorme machine die naar bruinkool graaft. Op de achtergrond zien we de opengereten aarde. Het lijkt wel een scène uit Star Wars. In één beeld is duidelijk wiens belangen de politie en de staat verdedigen. Hoe ver die daarvoor bereid zijn te gaan, bleek afgelopen zaterdag. Een demonstratie tegen bruinkoolwinning van 35.000 mensen eindigt met meer dan honderd gewonde demonstranten. Ook maandagavond is het raak. Studenten aan de Universiteit van Amsterdam eisen met een bezetting dat hun universiteit de banden met Shell en andere fossiele bedrijven beëindigt. Het universiteitsbestuur doet vervolgens aangifte en de burgemeester stuurt de ME op hen af.
We bevinden ons op een cruciaal moment in de klimaatstrijd. Dit decennium bepaalt of we een kans hebben, slechts een kans, om de ergste verhitting van de planeet te stoppen. Acties voor klimaatrechtvaardigheid zullen de komende jaren alleen maar toenemen. De vraag is hoe staten en instituties hierop gaan reageren. Zullen ze hun klimaatbeleid aanscherpen? Zullen ze alles op alles zetten om de fossiele industrie te stoppen? Of zullen ze met repressie en politiegeweld proberen de bestaande belangen, dus de belangen van de fossiele industrie, zo lang mogelijk te verdedigen?
De afgelopen maanden beloven niet veel goeds als het gaat om repressie. De activisten die zichzelf vastlijmden aan het Meisje met de Parel en de fotograaf die hierbij was zijn veroordeeld tot twee maanden cel. Ze werden per direct, nog voor een uitspraak in hoger beroep, opgesloten. Pas na actie van hun advocaten kwamen ze na drie weken eindelijk vrij. De demonstranten in Lützerath zijn dusdanig afgeranseld dat ze botbreuken en hoofdwonden hebben. Een arts die ter plaatse was verklaart in het Parool dat één van hen in levensgevaar was. Ook de studenten die in Amsterdam demonstreren tegen de fossiele banden van de UvA zijn met wapenstokken geslagen. Op beelden is bovendien te zien hoe een politiebusje op stilstaande demonstranten inrijdt. Afgelopen donderdag werd een klimaatactivist, onderweg terug van het naar school brengen van zijn jongste kind, door agenten in burger klemgereden en aangehouden voor opruiing. Hij had mensen opgeroepen mee te doen aan een actie van Extinction Rebellion.
Dat de politie gewelddadig optreedt bij demonstraties ervaren klimaatactivisten sinds enkele jaren, en mensen van kleur al decennialang. Betekent dit dat het erbij hoort? Accepteren we dat dit is hoe de overheid met, vaak jonge, activisten omgaat? Vinden we het oké dat de overheid zo openlijk het belang van de fossiele industrie boven het welzijn van jonge inwoners stelt?
Wanneer studenten actie voeren op je universiteit, doe je als universiteitsbestuur dan aangifte, wetende hoe de politie met klimaatactivisten omgaat? Een paar maanden geleden werd de Erasmusuniversiteit bezet door studenten die eisten dat hun universiteit de banden met de fossiele industrie verbreekt. Ook daar stuurde het universiteitsbestuur de Mobiele Eenheid op hun eigen studenten af. Geschokt door de manier waarop de universiteit met haar eigen studenten was omgegaan stuurden ruim 500 wetenschappers een open brief over de ontruiming. Het universiteitsbestuur kon niet anders dan spijt betuigen voor de ontruiming en de impact die deze op de studenten heeft, maar excuses laten op zich wachten, en maatregelen om de banden met de fossiele industrie te verbreken zijn nog niet genomen.
De klimaatcrisis dwingt ons een kant te kiezen. Aan de zijlijn staan betekent dat je de kant kiest van geweld. We moeten ons uitspreken. Niet alleen tegen de fossiele industrie zelf, maar ook tegen de instituties die hun belangen, desnoods met geweld, verdedigen.
Op 21 januari 2023 werd dit opiniestuk gepubliceerd in het Parool.